Van groen naar rood

Nu de herfst is begonnen, kleuren de bomen weer rood en bruin. En het groen verdwijnt. In de bossen van Waalre pakt dat de laatste tijd helaas drastischer dan ik met voorgaande zin bedoel. Niet alleen het groen uit de bladeren van de bomen verdwijnt, ook de bomen zelf.

Op verschillende plekken zijn afgelopen zomervakantie in de bossen van Waalre halve voetbalvelden bos verdwenen. Gewoon midden in de bossen. Grote, lelijk vierkante, kale velden. De gemeente legt uit dat het hier om uitdunnen gaat. Is dit uitdunnen?? Het grove werk zal eerder financieel gewin inhouden. Of wordt er alvast ruimte gemaakt voor bebouwing in de toekomst? Levert ook op. Hebben de boswachters van de gemeente het boek ‘Het verborgen leven van bomen’ niet gelezen, dat afgelopen jaar verscheen? Hierin vertelt boswachter Peter Wohlleben dat bomen niet meegaan in ons jachtige, hectische leven van vandaag de dag.  Wij willen de bomen in no-time groot zien. Maar die aanpak is helemaal niet goed voor bomen. Langzaam groeien maakt ze resistent tegen stormen. En wat doen wij? Wij kappen bomen. Omdat ze anders door stormen huizen en auto’s kunnen beschadigen, en omdat ze te zwak zouden zijn. O, ironie. ‘Lekker langzaam’ heet dat hoofdstuk.

Groepsknuffels

In zijn boek vertelt Wohlleben over bomen en hun gedrag. Over hun onderlinge communicatie, en hun taal. Nee, de schrijver is allesbehalve het zweverig type bomenknuffelaar. Alles wordt gestaafd door wetenschappelijk onderzoek. Wohlleben is al dertig jaar bosbeheerder en deed er twintig jaar over om bijvoorbeeld te concluderen dat bomen sociale wezens zijn. Ze kunnen tellen, leren, elkaar helpen en waarschuwen. Ze hebben familierelaties, voeden hun kinderen op en kunnen onderling communiceren “Lees het en je zult nooit meer hetzelfde naar een boom kijken”, aldus Rinske Koelewijn in NRC Handelsblad. Het  boek is in Duitsland al maandenlang een grote hit, en was daar het best verkochte non-fictieboek van 2015. Het werd daarop in vele talen vertaald, en nu dus ook in het Nederlands.

Terug naar Waalre. Volgens de gemeente moeten bomen ook niet te dicht op elkaar staan, en moet zonlicht de bodem kunnen bereiken. Maar een van de bevindingen van Wohlleben is echter dat sommige bomen helemaal niet te dicht op elkaar kúnnen staan. “Ze vinden groepsknuffels prima. Maar hoe zit het dan met het zonlicht? Een boom heeft licht nodig om via fotosynthese voedsel aan te maken. In een natuurlijk bos geven soortgenoten elkaar de ruimte. Hun kronen groeien beleefd van elkaar af. Moederbomen houden hun nakomelingen in hun schaduw, voor hun eigen bestwil. Als kleine boompjes groot én sterk willen worden, moeten ze heel langzaam groeien. Centimeters en geen meters per jaar. Is het bladerdak van de ouders verdwenen, dan groeien jonge boompje als gekken, ze verbruiken al hun energie en sterven tussen hun zeventigste en honderdste. Voor een boom is dat nauwelijks kleuterleeftijd.” Dat is precies wat je ziet in stadsbossen en parken. Uitgeputte, ongezonde hardgroeiers die krampachtig proberen te overleven. Gespleten stammen, dikke bierbuiken en in het wilde weg vertakkingen” (NRC, 25 april 2016).                                                                Ben benieuwd of de gemeente het boek gelezen heeft.

Trots en geluk

Niet alleen Aalst-Waalre kan er wat van. In Eindhoven worden bij TU/e en Fontys momenteel brede lanen met prachtige bomen verruild voor busbanen. Mooi op zich. Maar wederom moeten vele grote bomen rücksichtslos wijken. Meer steen, minder groen, minder sfeer. Wanneer leren gemeenten eens dat groen meerwaarde heeft? Dat mensen zich er veiliger, prettiger voelen, dat groen bijdraagt aan ons welbevinden, ja, zelfs aan onze gelukbeleving. Genoeg onderzoeken die dit uitwijzen. Kijkt u zelf niet liever naar een majestueuze, oude boom in plaats van naar de zielige sprietjes die er ter compensatie worden geplaatst?

Een paar maanden geleden stond in het Eindhovens Dagblad een ingezonden brief van een die enthousiast vertelde over de vele klaprozen die er, inderdaad, prachtig en enthousiast stonden te bloeien. Het ironische ontging deze schrijver echter, namelijk dat duizenden (nee, niet minder) bomen letterlijk het veld moesten ruimen voor die klaprozen. En voor het kaarsrechte fietspad van zes meter breed, waarvan later bleek, zoals de milieuorganisaties al voorspelden, dat de gemeente zich hierbij niet aan de afspraken hield. ‘Waalre schendt afspraken” luidde de kop van een artikel hierover. Ondanks het nodige protest van een aantal naïef hoopvolle bewoners. En zonder noemenswaardige bijdrage van de politieke partijen. De gemeente keek op de bewonersavonden alleen naar de regels en de wetten, en pareerde elk bezwaar van bewoners met verwijzingen naar artikelen en procedures.  

De meeste bewoners van Aalst-Waalre zijn blij en trots op hun groen, op hun bossen. Dat maakt Waalre tot een gewilde en geweldige gemeente. Koester dat eens, gemeente, en stop de roofbouw. Letterlijk en figuurlijk. Of willen we alleen steen om ons heen? Waardoor we de wisselingen van de seizoenen niet eens meer kúnnen constateren, al zouden we het willen.

S. van Lankveld,

Waalre